بازاریان قدیم برای محاسبه حساب و کتابشان (همان چهار عمل اصلی) از چرتکه استفاده میکردند و به اصطلاح چرتکه میانداختند. جالب است بدانید امروزه از این وسیله برای آموزش و رشد ذهنی کودکان بهره میگیرند. اهمیت و چرایی این کاپیوتر قدیمی ژاپنی که ماشین حسابها خود را جایگزین آن کردهاند، انجام محاسباتی بسیار ساده در خصوص چهار عمل اصلی میباشد. مسابقات چرتکه هر چند وقت یک بار در مقاطع تحصیلی یا حتی در سطح بین الملل هم انجام میشود. محاسبه ذهنی یا همان چرتکه فارسی به این خاطر است که دورههای محاسبه ذهنی برای فراگیران در سنین پایه آموزش، یعنی 5 تا 13 سال پیش بینی شده است.
برای درک بهتر مفهوم آموزش چرتکه و ساختار آن توضیح مختصری میدهیم.
این وسیله را میتوانید شبیه یک قاب تصور کنید که از سیمهای موازی، مهرهها، ستونها، خط و کف تراز تشکیل شده است. هر ستون که یک سیم دارد بیانگر سامانه دهدهی است. به این ترتیب که نخستین ستون سمت راست، ستون یکانها و ستون بعدی که در سمت چپ آن قرار میگیرد ستون دهگانها است. لازم به ذکر است که هدف از آموزش چرتکه در سیستم آموزشی کشور این است که بوسیله چرتکه بر روی دو نیم کره مغز دانش آموز اثر بگذارد.
مزیتهای آموزش چرتکه
1) میتوان به بسط و توسعه فرهنگ، اقتصاد و یا حتی تکنولوژی نیز اشاره کرد.
2) سبب تعامل اطلاعات بین دو نیم کره میشود. یعنی از هر دو نیم کره بهره میگیرد.
3) پویایی ذهن که خود سبب تصویرسازی ذهنی میشود و قدرت شنیداری دانش آموز را بالا میبرد.
4) افزایش ظرفیت ذهن را در بردارد. زیرا همان گونه که در بالا گفتیم، چرتکه یک عمل ذهنی است.
5) به کارگیری همزمان دو دست در فرآیند محاسباتی را در پی دارد.
آیا همیشه نیاز است که دانش آموزان چرتکه را با خود به همراه داشته باشند؟
شاید این سوال گاهی در خصوص آموزش چرتکه برای والدین بوجود بیاید. در پاسخ باید گفت که در روزهای شروع آموزش و یادگیری چرتکه باید به همراه دانش آموز باشد. زیرا تکرار مکرر محاسبات بوسیله چرتکه سبب تداعی تصویر آن در ذهن او میشود. همچنین دانش آموز فرآیند استفاده از انگشتان دست به جای ابزار محاسباتی را یاد میگیرد. چرتکه تا به حال بیش از هشتاد نماینده را در سطح جهان در برگرفته که ایران هم در این مجموعه قرار میگیرد. برای مثال کشورهایی مانند چین، کانادا، آمریکا و.. در این دسته بندی قرار دارند. نکته قابل توجه اینجا است که استفاده از چرتکه این قابلیت را به دانش آموزان میدهد تا میزان و سطح تواناییهای خود را محک بزنند.